Udruženje RODITELJ u okviru projekta „Uspostavljanje međusektorske saradnje na lokalnom nivou u cilju efikasnije zaštite dece od zlostavljanja i zanemarivanja“, finansiranog od strane Balkanskog Fonda za lokalne inicijative (BCIF) i Odeljenja za internacionalni razvoj Britanske ambasade (DFID) počinje realizaciju kampanje javnog zagovaranja pod nazivom „Siguran zagrljaj Zemuna“.
Kampanja javnog zagovaranja realizovaće se u periodu jul-decembar 2010. godine, a podrazumevaće niz različitih aktivnosti kojima Udruženje RODITELJ želi da podstakne sve institucije u opštini Zemun nadležne za oblast zaštite dece od zlostavljanja i zanemarivanja da se na efikasan način umreže i time budu u mogućnosti da pruže još efikasniju zaštitu sa jedne, a sa druge strane, da utiče na podizanje svesti građana u smislu prepoznavanja zlostavljanja i zanemarivanja, ali i građanske odgovornosti i potrebe za reagovanjem. Predlog za formiranje opštinskog koordinacionog međusektorskog tela, biće podnet u formi građanske inicijative sa 3.000 potpisa Skupštini opštine Zemun.
Nepovoljne socijalne i društvene okolnosti u poslednjoj deceniji prošlog i početkom ovog veka izložile su stanovništvo Republike Srbije povećanom riziku od nasilja i istovremeno bitno umanjile sposobnost porodica i mogućnosti društva u celini da obezbede sigurnost i zaštitu od raznih vidova nasilja i zloupotrebe. Posebno su ugrožene žene i deca kao najosetljivije grupe.
Teško je dati tačne podatke o stvarnim razmerama nasilja koje trpe građani/pojedinci u našoj zemlji, naročito njegovih prikrivenih oblika (nasilje u porodici, u institucijama za smeštaj korisnika, prema deci, osobama sa invaliditetom, starim osobama i sl.), s obzirom da ne postoji jedinstven sistem evidentiranja i praćenja ove pojave. Dublje zadiranje u problem pokazuje da je povremeno otkrivanje pojave samo «vrh ledenog brega».
Postojeći podaci ukazuju na trend povećanja porodičnog i vršnjačkog nasilja. Preciznih objedinjenih podataka o učestalosti nasilja u našem društvu nema, s obzirom da institucije koje se bave problemima nasilja koriste različite parametre za sagledavanje i registrovanje ovih pojava. Postojeći podaci Ministarstva unutrašnjih poslova, pravosudnih organa, centara za socijalni rad, pojedinih zdravstvenih ustanova kao i nevladinih organizacija koje se bave zaštitom od nasilja, iako nepotpuni, ipak ukazuju da su svi vidovi i oblici nasilja (fizičko, seksualno, psihičko, ekonomsko) u porastu.
U ovom smislu ni Opština Zemun nije izuzetak. Prema podacima zemunskog odeljenja Centra za Socijalni rad u 2009. godini zabeleženo je ukupno 69 slučaja nasilja nad decom na toj opštini. Od toga 31 slučaj nasilja nad detetom ženskog pola a 38 slučajeva nasilja nad detetom muškog pola. Fizičko nasilje zabeleženo je kao dominantan oblik nasilja u 34 slučaja, emocionalno takodje u 34 slučaja, a u jednom slučaju je evidentirano seksualno nasilje. Najčešći izvršilac nasilnih radnji je otac – u 48 slučajeva a u tri slučaja nasilnik je bilo drugo dete (sin ili kćerka). Za isti period, odeljenje Zemunske policije, ima evidentiranih tek 10-ak slučajeva porodičnog nasilja nad decom.
Iako je Vlada Republike Srbije 2008. godine usvojila Nacionalnu strategiju za prevenciju i zaštitu dece od nasilja, kojom se, kao jedan od specifičnih ciljeva definiše upravo formiranje delotvornih multisektorskih i multidsciplinarnih mreža koje bi koordinirano radile na prevenciji i zaštiti dece od zlostavljanja i zanemarivanja, do danas ni jedna opština na teritoriji grada Beograda nema funkcionalno lokalno telo koje ima multidisciplinarni pristup ovoj problematici. Iako su institucije sistema pojedinačno spremne da prepoznaju i otkriju nasilje, potrebno je da u lancu koji čine obrazovanje, zdravstvo, sistem socijalne zaštite, policija i pravosuđe niko ne zataji kako bi se osetio merljiv napredak u smanjenju broja slučajeva nasilja nad decom. Lokalni multisektorski mehanizmi zaštite dece predviđeni su kako nužni Opštim protokolom za prevenciju i zaštitu dece od zlostavljanja i zanemarivanja, tako i posebnim protokolima koji su izrađeni od strane nadležnih ministarstava. Takođe, Opšti protokol je obavezujući dokument i za relevantne nevladine organizacije čije su aktivnosti pretežno usmerene ka deci i/ili osobama koje su u stalnom kontaktu sa decom.
Brza i efikasna reakcija po ustanovljenju potencijalnog slučaja zlostavljanja jedna je od ključnih stvari kada je prevencija zlostavljanja dece u porodici u pitanju. Medjutim takva reakcija je teško sprovodiva u praksi upravo zbog nepostojanja organizovane komunikacije izmedju institucija koje se ovim problemima bave. Praktično posmatrano, to znači da kada se, na primer, u Predškolskoj ustanovi evidentira problem potencijalnog zlostavljanja ili zanemarivanja deteta, ustanova nema načina da brzo i efikasno sazna da li je u toj porodici već evidentiran neki problem (u centru za Socijalni rad), da li neko od roditelja ili članova porodice ima dosije u Policijskoj upravi ili je privodjen ili osudjivan zbog nekog razloga, da li je eventualno evidentiran problem kod drugog deteta iz iste porodice (u drugoj predškolskoj ustanovi, osnovnoj ili srednjoj školi). Svi ovi podaci omogućili bi brzo dobijanje bolje slike porodične situacije, eventualnih problema u porodici, smanjili vreme potrebno za reagovanje i doprineli efikasnijoj zaštiti dece od zlostavljanja i zanemarivanja. Da bi sve to bilo ostvareno neophodna je međusobna saradnja i umrežavanje svih relevantnih sektora na lokalnom nivou.
Predloženom akcijom javnog zagovaranja, Udruženje RODITELJ želi da podstakne Gradsku Opštinu Zemun da, osnivanjem lokalnog koordinacionog tela koje će umrežiti sve relevantne lokalne sektore, uz učešće predstavnika neke od organizacija civilnog društva koja se bavi problemima prevencije i zaštite dece od nasilja, poboljša protok informacija izmedju navedenih sektora i tako direktno utiče na povećanje nivoa zaštite dece od zanemarivanja i zlostavljanja.
Pravovremena reakcija nadležnih službi ključna je da se posledice nasilja na psihičko i fizičko zdravlje deteta smanje na minimum. Rano prepoznavanje bilo kog vida nasilja nad detetom esencijalno je za prevenciju daljeg nasilja a proces zaštite deteta i saniranje posledica daleko su efikasniji kada je nasilje prepoznato odmah nego kada je prepoznato u kasnijoj fazi kada je već ostavilo trajnije posledice kako fizičke tako i psihološke, naročito ukoliko dete živi u sredini u kojoj je porodično nasilje redovna pojava.
Izuzetno bitno za pravovremeno reagovanje jeste i omogućavanje adekvatne edukacije roditeljima, starateljima kao i svim stručnim licima koja se bave decom. Oni koji najviše vremena provode sa decom moraju biti osposobljeni da prepoznaju potencijalne znake nasilja, promene u ponašanju deteta koje na pojavu nasilja u porodici ukazuju i da budu upoznati sa koracima koje je u tom slučaju potrebno da preduzmu. Od posebnog značaja je i savetodavni rad sa roditeljima i starateljima, budući da se nasilje u porodici često prikriva i o tome ne razgovara dok ne postane prekasno. Roditelji i staratelji takodje moraju da znaju na koji način da reaguju i zaštite svoje dete u slučaju da postoji nasilje u porodici.
Pored ovoga, umrežavanje relevantnih sektora doprinelo bi, ne samo efikasnijoj zaštiti dece, već bi se na taj način nužno prevazišle podele vezane za različitosti u ciljevima, metodama i tehnikama karakterističnim za svaki od sistema koje često vode u praksi rivaliziranju stručnjaka, neracionalnoj potrošnji vremena, energije, sredstava i stvaranju opšte poznatog disbalansa i utiska o nemogućnosti saradnje. Organizovana medjusektorska saradnja podigla bi kvalitet i efikasnost rada svakog pojedinačnog sektora, smanjujući vreme potrebno za dobijanje informacija i stvarajući pregledniju i potpuniju sliku situacije na celoj Opštini Zemun.
